Mga kahoy nga nagkala-anod nga nag tuga sang pagbara sa mga water ways ukon kasubaan ang gina lantaw isa sa rason sang pagbaha sa mga banwa kag siudad nga nag tuga sang daku nga kahalitan.
Ini suno kay Regional Director Charlie Fabre sang Department of Environment and Natural Resources.
Padayon pa ang pag libot sang ila nga team upod ang Mines ang Geosciences Bureau. Kahapon gikan na sila sa Murcia, La Carlota kag La Castellana. Subong yara na sila sa Canlaon City.
Paathag niya ang mga suba sa naibabaw nga bahin malapad pero ang iban nga alagyan sang tubig imbes nga taytay, mga spillways kag may mga tamburong. Gani sang nagbara ang mga kahoy daw nagserbe ini nga dam. Ang tubig wala na nag-agi sa mga suba.
Ginalantaw man nila ang mga water shed sa tagsa ka mga banwa kag siudad para maathagan man kun ngaa masyado ka daku sang volume sang tubig.
Sa datus nga nakuha nila sa PAGASA ang ulan nga nagbubo sa duha ka adlaw nga nag igo ang bagyo Tino, equivalent sa isa ka isa ka bulan nga kadamuon sang pagtupa sang ulan.
Pinasahi pa gid ang Negros suno kay Fabre, kay dala sang paglupok sang bulkan Kanlaon, kag maka pila ka beses nga paglinog, may movement na nga daan sa duta.
Gani, sang pagbubo tuman nga volume sang ulan nag landslide. Ang mga kahoy sa ila nga observation may mga gamot pa gani ang paka anod sini dala sang kabaskugon sang tubig.
May mga alegasyon man sang illegal logging, kag wala nila gina bale wala ini suno sa iya pero ang mga nag bara nga kahoy may mga gamot kag indi na utod tuga sang chainsaw.
Ang mga bato naman sa Canlaon City paathag niya yara na sa madugay nga tion sa kabukiran.
Natabunan lang sang duta gani sang na bungkag ang duta nadala daligdig ang mga ini.
Gina lauman nila nga mahuman ang ila nga report sini nga semana. Ang mga kahoy nga na anod gina tugyan na nila sa LGU para magamit man sa rehabilitation sang komunidad.
“Kasi ang allegation mayroong illegal logging. Maybe. Partly. Sa tingin namin sa mga kahoy na na deposti dun hindi naman siya chainsaw cut. Uprooted yun along the riverbanks, or along the river side na during the flashflood o volume ng water na bumaba, nadala yung mga kahoy so naka bara, either sa bridge or sa box culvert.
Ang problema pa natin dito sa area natin, di ba pumutok yung volcano. Tapos every now and then, earthquake. Para gin-shake mo yung lupa pa, so na loosen yung lupa, buhusan mo ng tubig, di ba?,” suno kay Fabre.*